Sinds 2013 wordt er gewerkt aan de transformatie van de toekomst van de Achtersluispolder, een gebied van ruim 200 hectare, gelegen aan de Zaan en het Noordzeekanaal. Met 420 bedrijven telt het terrein ruim 4.000 arbeidsplaatsen, met name in de maakindustrie. Het plan dat er lag was om dit gebied te transformeren naar een woon-werkgebied met plaats voor circa tienduizend woningen.
Toen wethouders Wessel Breunesse (GroenLinks) en Stephanie Onclin (VVD) vorig jaar samen in het college kwamen, waren ze het er snel over eens dat een koerswijziging voor het gebied nodig was. Wethouder Breunesse: “Het was tijd voor een moment van bezinning met betrekking tot de plannen zoals die er nu lagen. Die waren vooral gericht op het bouwen van zoveel mogelijk nieuwe woningen, terwijl er in onze gemeente nu juist behoefte is aan ruimte voor meer werkgelegenheid voor praktisch geschoold personeel.”
Groei en vernieuwing
In februari 2022 stelde de gemeenteraad de principenota Achtersluispolder vast. Daarmee startte de gemeente een onderzoek naar de mogelijkheden om het bedrijventerrein te transformeren naar een gebied waar wonen en werken gecombineerd kan worden. In een proces, waarin ook de tussenresultaten met de ondernemers zijn gedeeld en besproken, werden de mogelijkheden voor het gebied verkend. Het concept perspectief is daar de uitkomst van. Breunesse: ‘‘Het nieuwe plan, Concept Gebiedsperspectief Achtersluispolder 2040, biedt plek voor wonen én voor werken. Zaanstad heeft nu ruimte nodig voor groei en vernieuwing van de bedrijvigheid. Ook is uit ons onderzoek gebleken dat het bouwen van veel woningen in het industriegebied ingewikkeld is, onder meer vanwege de milieucontouren. Met dit nieuwe plan hebben we gekeken naar wat goed is voor Zaanstad als geheel, en vanuit die invalshoek zijn we tot de koerswijziging gekomen.”
In de nieuwe plannen is in het gebied ruimte voor circa 2.500 woningen en niet 10.000 zoals eerder het idee was. Daarbij moet de nieuwe woonwijk de achterstandswijk Poelenburg, die ernaast ligt gaan versterken. De meest noordelijk gelegen Thorbeckezone biedt ruimte voor een belangrijk deel van deze nieuwe woningen. In dat gebied zal ook het groen worden versterkt. De Maakgordel (met de deelgebieden Sluiskwartier, Isaac Baartkwartier, Nautisch Cluster) vormt een overgangsgebied. In het Sluiskwartier zal wonen en werken naast elkaar bestaan, met minimaal 750 nieuwe woningen. In het Isaac Baartkwartier wordt ingezet op ontwikkeling van nieuwe economische functies. In het Nautisch cluster en de zuidelijk gelegen Havenkwartierzone, kiest de gemeente Zaanstad ervoor niet verder te transformeren, maar de huidige economische functie te versterken.
Wethouders Wessel Breunesse (Groenlinks) en Stephanie Onclin (VVD). Foto Joanne de Lijster.
Meer duidelijkheid voor ondernemers
Wethouder Onclin: “Ondernemers op de Achtersluispolder waren sinds het eerste plan in 2013 bezorgd over de toekomst van hun bedrijf. Ze stelden belangrijke, vaak duurzame investeringen zelfs uit omdat ze naar meer duidelijkheid verlangden. Met de nieuwe aanpak konden we ze die duidelijkheid geven.” Tijdens een informatiebijeenkomst voor honderd ondernemers in februari dit jaar, deelden de wethouders voor het eerst de nieuwe plannen. Breunesse: “We zagen de ondernemers met gespannen gezichten binnenkomen: ‘Wat komt er nu weer?’ Maar het verhaal landde gelijk erg goed: er is weer ruimte voor hun bedrijven en dus ruimte om te investeren. Mensen verlieten zichtbaar opgelucht de zaal.”
Of ze zich vooraf wel eens zorgen maakten over hoe de toch flinke koerswijziging zou landen? Onclin: “Wij hadden er samen veel vertrouwen in dat het goed zou vallen, zowel bij de gemeenteraad als de ondernemers. Voor ons gevoel was het een logische stap, alleen konden we het nieuws lange tijd nog niet delen met ondernemers, die soms wél hun zorgen met ons deelden. Dat voelde wel eens lastig. Toen we de positieve boodschap eindelijk aan ze konden brengen, viel dat gevoel ook van ons af. Deze koers past in alle opzichten goed bij de stad, in de nieuwe plannen hebben we de balans gevonden tussen woningen bouwen én ruimte voor groei en vernieuwing van de economische bedrijvigheid.”
Groen en Openbaar Vervoer
In het oorspronkelijke plan was veel ruimte voor groen en een goede infrastructuur. Is dit in het nieuwe plan overeind gebleven? “Er ligt een grote kans om het gebied duurzamer in te richten met meer ruimte voor natuur en op een circulaire manier gebouwd en ingericht, waardoor het de gevolgen van de klimaatverandering beter aan kan”, zegt Breunesse. In het gebied is ook een impuls nodig voor het openbaar vervoer, voor de mensen die er al werken en die er straks gaan wonen. “Een aansluiting op het Hoogwaardig Openbaar Vervoer (HOV) ZaanIJ kan daar een grote bijdrage aan leveren en ook de geplande Dam tot Dam fietsroute tussen Amsterdam en Zaandam, de nieuwe routes noord-zuid en een autovrije zeedijk staan nog in het plan.”
Schets toekomstperspectief Achtersluispolder. Bron: gemeente Zaanstad.
Stap vooruit
Beide wethouders zijn trots op hoe de koerswijziging tot nu toe is verlopen, vertelt Onclin: ”In het college waren we het er vrij snel over eens, ook al waren er in het begin wel een aantal stevige discussies met ambtenaren, met name over het bouwen van een stuk minder woningen. We snapten de onrust, maar konden met onderzoeken alles goed onderbouwen, waardoor we alle neuzen toch al snel dezelfde kant op kregen.”
Hoe zien ze het nieuwe plan in de context van de rest van het Noordzeekanaalgebied, dat ook regionaal een opdracht heeft, zoals het verduurzamen van de economie met een gezondere leefomgeving als voorwaarde? “We merken dat bestuurders in de regio nieuwsgierig zijn naar wat wij in Zaanstad hebben gedaan”, zegt Onclin. “Ze willen weten hoe het proces is verlopen, welke vraagstukken we tegen zijn gekomen en hoe we op dit punt gekomen zijn. Wij hebben daar als gemeente Zaanstad een stap in vooruit kunnen zetten. In die zin is de Achtersluispolder een micro voorbeeld voor het gehele gebied, die de hele discussie in het Noordzeekanaalgebied verder kan helpen. Het is een stap vooruit, op een realistische manier. Andere gemeenten zijn nu geneigd ook kritisch naar zichzelf te kijken en naar wat zij kunnen bijdragen aan de oplossing voor het gebied. Ook dat is een positieve ontwikkeling, het vergemakkelijkt de onderlinge gesprekken met alle partijen in het gebied.”
Vol vertrouwen
Natuurlijk zullen er nu, in deze nieuwe fase, ook spannende momenten aankomen, weet Breunesse. “Komend jaar werken we aan een definitief perspectief, waarbij we opnieuw actief in gesprek gaan met ondernemers, omwonenden, sportverenigingen en andere overheden. Daaruit kunnen nieuwe dilemma’s voortkomen, maar dat hoort erbij. Een concreet vraagstuk is de leefkwaliteit van wonen en werken, waarbij het toekomstige vrachtverkeer versus fietsverkeer, terecht, nog een onderwerp van discussie is. Maar wij kijken er, met veel zin en vol vertrouwen, naar uit om met elkaar verder aan de slag te gaan met de nieuwe plannen.”
Het verhaal van wethouders Breunesse en Onclin is opgehaald door Sara Luijters.
- Vorige
Overzicht
Volgende