Het Programmabureau Noordzeekanaalgebied heeft namens de partners een reactie gegeven op de Ontwerp Nota Ruimte. Deze nota is de langetermijnvisie van het Rijk op de ruimtelijke inrichting van Nederland. Hierin worden ruimtelijke keuzes gemaakt voor 2030 en 2050. Zienswijzen op de Ontwerp-Nota Ruimte konden tot en met 15 december 2025 worden ingediend bij het ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening. Het kabinet neemt alle reacties mee bij de verdere uitwerking van de nota, die naar verwachting in 2026 definitief wordt vastgesteld.
De nota biedt veel aanknopingspunten voor de gebiedsgerichte uitwerking voor het Noordzeekanaalgebied. Wij waarderen de inzet van het Rijk om richting te geven aan alle grote fysieke transities waarvoor Nederland staat. De nota biedt daarvoor een belangrijke basis. We brengen met deze reactie op het ontwerp verschillende aandachtspunten voor het voetlicht vanuit onze gezamenlijke verantwoordelijkheid voor het Noordzeekanaalgebied (NZKG) en onze ambitie om het gebied toekomstbestendig te ontwikkelen voor huidige én toekomstige generaties. Dat doen we op hoofdlijnen en op de schaal van het Noordzeekanaalgebied, omdat onze partners ook elk hun eigen zienswijze indienen.
Het NZKG is één van de meest complexe en cruciale regio’s van Nederland. Hier komen energie, industrie, waterveiligheid, ecologie, logistiek, landschap en stedelijke ontwikkeling op een unieke manier samen. De regio werkt in een publiek-private samenwerking intensief samen met het Rijk via de NOVEX‑aanpak en het gezamenlijk vastgestelde Ontwikkelperspectief NOVEX‑NZKG. Wij vragen het Rijk om deze integrale en gebiedsgerichte werkwijze expliciet te bevestigen in de definitieve nota en we benadrukken de urgentie van een prioritaire aanpak op het gebied van stikstof en netcongestie.
1. Erken dat in het NZKG meerdere nationale belangen samenkomen
Wij waarderen dat de Ontwerp Nota Ruimte het haven‑ en industriegebied van het NZKG benoemt als gebied van nationaal belang. Dit is belangrijk gezien de sleutelrol die het cluster speelt in:
- De duurzame energievoorziening en leveringszekerheid
- Aanlanding en logistiek van wind op zee
- Productie en transport van waterstof en groene brandstoffen
- Europese grondstoffenketens
- Strategische (maak)industrie
- CO₂‑reductie en circulaire processen
- Internationale handel en logistiek
Het industriecluster kan een bijdrage leveren aan de versterking van de strategische autonomie. Het NZKG is bovendien een internationaal knooppunt in het energie‑ en grondstoffensysteem. Vraag en aanbod komen in het NZKG samen.
Wij vragen om deze internationale positie ook in de gebiedsgerichte benadering te verankeren, zodat de samenhang tussen energie, industrie, water, ruimte en logistiek in één integraal kader kan worden meegenomen.
Ons verzoek is om te erkennen dat hier meerdere nationale belangen samenkomen die gebiedsgericht moeten worden afgewogen. Dit is precies de NOVEX‑logica die in het NZKG al werkt.
2. Water als bepalende factor voor de transitie in het NZKG
De regio ziet de Ontwerp Nota Ruimte als steun voor waterveiligheid, waterkwaliteit en piekberging. Wij vragen aanvullend aandacht voor randvoorwaarden die specifiek in het NZKG bepalend zijn:
- Zoetwaterbeschikbaarheid
- Koelwater en proceswater zijn essentiële randvoorwaarden voor de verduurzaming van industrie en waterstofproductie
- De KRW‑opgave, verzilting en klimaatverandering vergroten deze druk
Het Ontwikkelperspectief laat zien dat water, ecologie en landschap in samenhang kunnen worden ontwikkeld, waarbij de wateropgaven richtinggevend zijn.
3. Ruimtezekerheid en strategische grondposities zijn noodzakelijk
De Ontwerp Nota Ruimte onderkent terecht dat fysieke en milieuruimte schaars is in de grote industrieclusters.
Wij waarderen de steun van het Rijk om deze ruimte gezamenlijk te realiseren — inclusief stikstofruimte, die voor vrijwel alle verduurzamingsprojecten een randvoorwaarde is.
Om te voorkomen dat ruimteclaims eenzijdig of sectoraal worden ingebracht, vragen wij om:
- Gezamenlijke actieve inzet op strategische grondposities
- Investeringen die passen binnen het Ontwikkelperspectief NZKG
- Ondersteuning bij herstructurering en intensivering
- Borging van (milieu en stikstof) ruimtezekerheid voor energiesystemen en duurzame industrie
- Ruimte voor energie‑infrastructuur (waterstof, elektriciteit, warmte, CO₂‑netten) moet ruimhartig worden ingepast in landschap en leefomgeving
- Dit sluit aan bij de landelijke gesprekken over strategisch grondbeleid, MIEK‑projecten en investeringsagenda’s.
4. Strategische specialisatie van het NZKG graag samen met het Rijk verder invullen
Wij onderschrijven het belang van specialisatie van de industrieclusters. Voor het NZKG betekent dit doorontwikkelen op bestaande kracht:
- De Energiehaven IJmond als cruciale schakel in de ontwikkeling van offshore wind in het NZKG, met het verzoek om deze expliciet in tekst én kaartbeeld op te nemen in de Nota Ruimte.
- Ontwikkeling waterstofproductie en import
- Productie en import van duurzame brandstoffen en energiedragers
- Groene staal‑, maak‑ en voedingsmiddelenindustrie
- Circulaire industrie
- Duurzame scheepvaart
- Hoogwaardige logistiek
Wij nodigen het Rijk uit om deze strategische specialisatie gezamenlijk verder uit te werken, zodat investeringen en ruimtelijke keuzes op elkaar aansluiten.
5. CO₂‑netwerk expliciet opnemen als nationale randvoorwaarde
Voor het NZKG is een functionerende CO₂‑keten onmisbaar voor de verduurzaming van industrie en de ontwikkeling van circulaire ketens. Dit is inmiddels een MIEK‑project.
Wij vragen het Rijk daarom om:
- Het CO₂‑netwerk expliciet op te nemen in de Nota Ruimte
- Aansluiting op Porthos/Aramis en het borgen van een regionaal CO₂‑netwerk
Dit maakt het integrale energiesysteem toekomstbestendig en biedt kansen voor de ontwikkeling van de koolstofketen.
6. Houtrakpolder: benoem de integrale opgave expliciet
Wij vragen om een aanvullende duiding van de Houtrakpolder in de Nota Ruimte. Niet als enkel waterbergingsgebied, maar als integrale opgave waarin:
- Waterberging
- Ecologie en landschapskwaliteit
- Recreatie
- Verruiming van de omgevingsveiligheidscontouren
- Zorgvuldig ingepaste energie‑infrastructuur
in samenhang worden ontwikkeld, in lijn met het Ontwikkelperspectief NZKG. Dit is van belang voor het regionale draagvlak en voor een zorgvuldig ruimtelijk proces.
7. Landschap, natuur en cultuurhistorie zijn structurerend in het NZKG
Het Ontwikkelperspectief werkt met een landschapsbiografie en geeft richting aan:
- Het versterken van de groene en blauwe structuren
- Herstel van het Oer‑IJ‑landschap
- De Stelling van Amsterdam als identiteitsdrager
- Verminderen van versnippering door gerichte verbindingen
Wij vragen om erkenning van deze gebiedsspecifieke landschapslogica, en om ruimhartige landschappelijke inpassing van energie‑infrastructuur te verankeren in de Nota Ruimte.
8. Milieuruimte, veiligheid en gezonde leefomgeving: gebiedsspecifieke aanpak noodzakelijk
De Ontwerp Nota Ruimte benoemt terecht dat transport van gevaarlijke stoffen, milieudruk en veiligheidscontouren keuzes begrenzen.
Het Ontwikkelperspectief reikt hiervoor concrete oplossingsrichtingen aan:
- Clustering
- Routing en optimalisatie
- Buffers en ecologische zones
- Herstructurering en koppeling aan energie‑opgaven
Wij vragen het Rijk om deze oplossingsrichtingen in de gebiedsgerichte aanpak mee te nemen. Zonder deze instrumenten wordt uitvoering van de energie‑ en klimaatopgave in het NZKG vrijwel onmogelijk.
Intensiever ruimtegebruik en efficiëntere inzet van milieuruimte kunnen lokaal gevolgen hebben voor de leefomgeving. In het Ontwikkelperspectief is vastgelegd hoe hiermee zorgvuldig wordt omgegaan, mede vanwege verschillen binnen de regio.
Wij vragen het Rijk om deze dimensie nadrukkelijk mee te nemen: een gezonde leefomgeving is voorwaarde voor draagvlak, transitie en toekomstbestendigheid.
Dat vraagt om duidelijke nationale kaders en keuzes voor gebieden waar meerdere nationale belangen samenkomen.
9. Governance en uitvoering: NZKG is een volwassen NOVEX‑gebied
Het NZKG is een gebied waar NOVEX aantoonbaar werkt:
- Er ligt een gedragen Ontwikkelperspectief NOVEX‑NZKG
- Met gezamenlijke governance via het Bestuursplatform NZKG
- We zitten in de fase van uitvoering
- En we actualiseren dit perspectief samen met Rijk en regio in 2027
Wij vragen om deze praktijk expliciet te erkennen.
Gebiedsgerichte samenwerking is in het NZKG geen toekomstbeeld maar al dagelijkse realiteit. Voor uitvoering is gedeeld eigenaarschap en een gezamenlijke investeringsagenda tussen Rijk en regio noodzakelijk. Voor het Ontwikkelperspectief NOVEX‑NZKG is dat inmiddels een feit.
Afsluiting
Het NZKG is in staat om een voortrekkersrol te blijven spelen in de energietransitie, de verduurzaming van het industriecluster, en de versterking van water en landschap.
Wij doen dit met oog voor de leefomgeving van vandaag én met verantwoordelijkheid voor de generaties die na ons komen.
Met de juiste ondersteuning en erkenning in de Nota Ruimte kunnen Rijk en regio deze opgaven gezamenlijk en in samenhang realiseren.
Wij zien uit naar verdere samenwerking bij de uitwerking en uitvoering van de Nota Ruimte.
- Vorige
Overzicht
Volgende