Noordzeekanaalgebied

Alternatieve batterijtechnologie moet veilige, circulaire energieopslag in het NZKG mogelijk maken

Is een anorganische batterij de oplossing voor het overvolle stroomnet in het Noordzeekanaalgebied? Als het aan initiatiefnemer Willem Jonkman ligt wel. De IJmuidenaar hoopt dat bedrijven in de IJmond lithiumbatterijen gaan vervangen voor ‘zijn’ duurzame batterij met hogere energiewaarde. Wat is dit precies voor batterij? En hoe ver is de realisatie?

Het moet een doorbraak worden voor grootschalige energieopslag in het Noordzeekanaalgebied en daarmee een bijdrage leveren aan de energietransitie; de alternatieve batterijentechnologie die Willem Jonkman samen met een Duitse firma op de markt wil brengen. De zogenoemde flexibele solid-state batterij – een dunne plaat zoals een geheugenkaart – wordt gemaakt met behulp van zeefdruktechniek. Hierbij wordt de vloeibare geleider uit de accu van traditionele lithiumbatterijen vervangen door een flexibele vaste stof.

“De voordelen zijn eindeloos”, zegt Jonkman trots. “Deze batterij levert meer energie op. De grondstof die wordt gebruikt, heeft namelijk bijna drie keer meer energiewaarde dan een normale lithiumbatterij. Daarmee is de batterij een oplossing voor het netprobleem.” Wat voor grondstof dit is, wil Jonkman (nog) niet prijsgeven. “Dat is geheim”, zegt hij met een knipoog.

Maar wat zijn de plussen en minnen – om in batterijtermen te blijven – van deze alternatieve stroomvoorziening nog meer? “De batterij is veiliger dan een lithiumbatterij, omdat hij onbrandbaar is”, begint Jonkman. “Verder is hij goedkoper, vrij van zeldzame aardmetalen, is het afval recyclebaar en is hij milieuvriendelijker. De huidige markt wordt gedomineerd door Chinese lithiumbatterijen. Met dit alternatief zijn bedrijven niet afhankelijk van China en geopolitieke spanningen. Verder kun je er ook stroom mee opwekken, waardoor er zonnepanelen van gemaakt kunnen worden.”

Leefbare wereld

Jonkman maakt zich al jaren hard voor verduurzaming. Zo mocht zijn elektronicabedrijf BTAC Solutions zich in 2021 een jaar lang het meest duurzame bedrijf uit de IJmond noemen, vanwege energiezuinige productieprocessen. Het pand, waar onder meer ledverlichting, prints voor beveiligingscamera’s en ontruimingssystemen voor bedrijven wordt gemaakt, is sinds 2013 aardgasvrij. Daarnaast worden de prints hergebruikt en afvalstromen als plastic en karton gescheiden. Jonkman bouwde bovendien jaren geleden zijn eigen warmtepomp, om het bedrijfspand warm te houden.

“De lage energiekosten zijn een mooie bijkomstigheid, maar duurzaam ondernemen doe ik vooral voor mijn kinderen en kleinkinderen”, vervolgt Jonkman. “Bijna dagelijks vraag ik mij af of zij straks nog wel een leefbare wereld hebben. Wat mij betreft is de tijd van louter praten voorbij, we maken alleen het verschil als we ook echt iets bijdragen aan de energietransitie.”

Van tomaat naar techniek

Een aantal jaar geleden ontwikkelde het elektronicabedrijf bovendien een afgesloten tomatenkas zonder ramen. Hierin is het water- en stroomverbruik minimaal en het gebruik van pesticiden onnodig, aangezien de planten in de afgesloten kas niet ziek kunnen worden. Deze vorm van energiebewust kweken trok nieuwsgierige tuinders naar Jonkmans kas.

“Tijdens uiteenlopende gesprekken ontdekte ik dat deze tuinders allemaal tegen hetzelfde probleem aanlopen: de verwarming van de kassen is kostbaar en allesbehalve duurzaam.” Dat bracht Jonkman op het idee om op zoek te gaan naar een betaalbare, onbrandbare batterij, met een enorme opslagcapaciteit. Via heel wat omwegen kwam de ondernemer vier jaar geleden met een Duitse firma in contact die een gifvrije en onbrandbare grondstof heeft ontwikkeld, die Jonkman nu naar Nederland heeft gehaald.

Fotograaf: Joanne de Lijster

Subsidie

Een eerste pilot draait inmiddels bij een tuinder in Zeeland. Maar voordat er op grote schaal geproduceerd kan worden, moet er een batterijenfabriek in IJmuiden worden gebouwd die Jonkman de juiste productiecapaciteit gaat leveren. De kosten hiervoor bedragen 15 miljoen euro. Twee derde van dat bedrag is volgens Jonkman al binnen via subsidie van het Just Transition Fund (red: een Europees fonds voor innovatie die bijdraagt aan de overgang naar een klimaatneutraal Europa) en verschillende investeerders, voor het overig deel is hij nog hard op zoek naar meer geldschieters.

Ook een aantal bedrijven in de IJmond heeft volgens Jonkman al een order geplaatst, voor wanneer de batterij op grotere schaal geleverd kan worden. Welke bedrijven dit zijn, wil hij vooralsnog niet vertellen. “Denk aan bedrijven met een te kleine netaansluiting, of die nu afhankelijk zijn van dieselgeneratoren.”

Toekomstbestendig

Hoewel financiering cruciaal is, noemt Jonkman nog een andere belangrijke pijler om de duurzame batterij op grote schaal op de markt te brengen: vertrouwen. “Als het aan mij ligt, stappen bedrijven in het Noordzeekanaalgebied liever gister dan vandaag van lithiumbatterijen over op de anorganische batterij. Helaas spreek ik regelmatig ondernemers die niet durven te investeren in een product dat ze niet kennen. Daarnaast zijn ze te veel bezig met de vraag hoe snel ze de batterij terugverdienen, terwijl de focus meer zou moeten liggen op de beschikbaarheid van energie.”

Jonkman heeft dan ook regelmatig het gevoel dat hij tegen de stroom moet inzwemmen. “Dat maakt mij soms moedeloos. De kennis van deze techniek is nog schaars, ook is er veel onwetendheid bij duurzaamheidsadviseurs. Het onderwijs speelt een sleutelrol om die kenniskloof te dichten”, vervolgt hij. De ondernemer is dan ook blij met het recente initiatief van het Nova College Beverwijk, dat techniekonderwijs gaat opschalen tot een volwaardig curriculum over duurzame energie.

Opvallend is dat regelgeving volgens hem geen grote obstakels vormt. “Onze batterij bevat geen lithium. Hij is veilig, en als hij geproduceerd is, kun je hem gewoon met de post versturen. De risico’s zitten eerder in te snelle groei. Daarom willen we geleidelijk opschalen en met de juiste klanten samenwerken. De gebruikte technologie is bovendien al decennialang bekend. Er zijn honderden mensen die dit vak beheersen. We hebben alles in huis om te beginnen en het overvolle stroomnet in het Noordzeekanaalgebied aan te pakken. Het is een kans om als regio internationaal koploper te worden in veilige, circulaire energieopslag.”

Meer informatie: